Czy płatności w celu uniknięcia wyrównania emerytalnego są od 2015 roku odliczane?

Według nowego prawa rozwodowego od 1.9.2009 uprawnienia ze wszystkich systemów emerytalnych są dzielone już przy rozwodzie. „Każdy dostaje połowę wszystkiego.” Zasadniczo każde uprawnienie jest dzielone w ramach danego systemu emerytalnego (podział wewnętrzny) lub w wyjątkowych przypadkach o równej wartości u innego ubezpieczyciela dla osoby uprawnionej do wyrównania (podział zewnętrzny). W obu przypadkach płatności są wolne od podatku zarówno dla osoby zobowiązanej do wyrównania, jak i dla osoby uprawnionej do wyrównania (§ 3 nr 55a i nr 55b EStG).

Istnieje również wyrównanie emerytury na podstawie prawa zobowiązań: Osoba zobowiązana do wyrównania otrzymuje dochody w pełnej wysokości, ale jest zobowiązana do przekazania części z nich osobie uprawnionej do wyrównania.

• Osoba zobowiązana do wyrównania może odliczyć płatności w ramach wyrównania emerytury jako wydatki specjalne (zgodnie z § 10 ust. 1a nr 4 EStG 2015) w zakresie, w jakim dochody będące podstawą płatności wyrównawczych podlegają opodatkowaniu. Jeśli dochody będące podstawą są zwolnione z podatku, odliczenie wydatków specjalnych nie jest możliwe.

• Osoba uprawniona do wyrównania musi opodatkować otrzymane płatności wyrównawcze jako „inne dochody” (zgodnie z § 22 nr 1a EStG 2015), o ile mogą one zostać odliczone jako wydatki specjalne przez osobę zobowiązaną do wyrównania. Obowiązuje tu zasada ścisłej korespondencji. Nie ma znaczenia, czy miały one faktyczny wpływ podatkowy na osobę zobowiązaną do wyrównania. Przy obliczaniu dochodów należy odliczyć ryczałt na koszty uzyskania przychodu w wysokości 102 euro.

Często w umowie małżeńskiej lub w umowie notarialnej ustala się, że w przypadku rozwodu wyrównanie emerytury ma być wykluczone, a w zamian żona otrzymuje płatność wyrównawczą, np. kwotę pieniężną, odprawę, polisę na życie itp. (§ 1408 ust. 2 BGB). Takie płatności wyrównawcze są często uzgadniane dopiero w trakcie postępowania rozwodowego w celu zaspokojenia roszczeń emerytalnych (§ 6 ust. 1 nr 2 VersAusglG).

Według wcześniejszego stanu prawnego prywatne płatności na wyłączenie wyrównania emerytury nie mogły być odliczane jako wydatki specjalne przez małżonka zobowiązanego do wyrównania. W zamian małżonek uprawniony do wyrównania nie musiał opodatkowywać otrzymanej płatności jako „inne dochody” (pismo BMF z 9.4.2010, BStBl. 2010 I s. 323, pkt 19; wyrok BFH z 15.6.2010, X R 23/08).

Od 2015 płatności w celu uniknięcia wyrównania emerytury – podobnie jak wyrównanie emerytury na podstawie prawa zobowiązań – mogą być również odliczane jako wydatki specjalne przez osobę zobowiązaną do płatności, podczas gdy osoba uprawniona do wyrównania musi opodatkować dochody jako inne dochody (§ 10 ust. 1a nr 3 i § 22 nr 1a EStG 2015).
W przyszłości osoba zobowiązana do wyrównania będzie mogła odliczyć swoje płatności jako wydatki specjalne. Wymagany jest wniosek osoby zobowiązanej do wyrównania i zgoda osoby uprawnionej do wyrównania. W ten sposób obie strony mogą dokładnie określić, w jakim zakresie ma nastąpić odliczenie podatkowe i odpowiadające mu opodatkowanie. Część płatności wyrównawczych, która nie zostanie uwzględniona podatkowo w roku świadczenia, nie może być odliczona w późniejszym roku.

Możliwość wyrównania istnieje niezależnie od tego, czy dotyczy emerytury urzędniczej, publicznej, prywatnej, dotowanej czy zakładowej. Płatności mogą być w przyszłości jednolicie odliczane tylko jako wydatki specjalne. Dotychczas takie płatności wyrównawcze dla urzędników w celu uniknięcia obniżenia ich świadczeń emerytalnych mogły być odliczane jako koszty uzyskania przychodu (np. wyrok BFH z 8.3.2006, BStBl. 2006 II s. 446 i 448).