(2025) Kto jest uważany za osobę prowadzącą działalność na własny rachunek?

Samozatrudnienie wykonują w szczególności osoby wykonujące wolne zawody. Osoba wykonująca wolny zawód to taka, która pracuje samodzielnie i na własną odpowiedzialność oraz wykonuje określony zawód katalogowy lub działalność wymienioną w § 18 ust. 1 EStG.

Wolne zawody wymagają działalności, której niekoniecznie musi poprzedzać studia wyższe. Wystarczy, że jest to wykształcenie o charakterze naukowym. Obejmuje to również samokształcenie lub wiedzę zdobytą w wyniku pracy zawodowej. Wiedza musi odpowiadać poziomowi studiów wyższych.

(1) Osoby wykonujące wolne zawody to z jednej strony osoby wykonujące określoną działalność (§ 18 ust. 1 nr 1 EStG), a mianowicie działalność:

• naukową, artystyczną, pisarską, dydaktyczną lub wychowawczą.

(2) Osoby wykonujące wolne zawody to z drugiej strony osoby wykonujące określony zawód katalogowy, który jest wyraźnie wymieniony w ustawie o podatku dochodowym (§ 18 ust. 1 nr 1 EStG):

• Zawody medyczne: lekarze, dentyści, naturopaci, dentyści, fizjoterapeuci, pielęgniarki, pielęgniarki ds. higieny.
• Zawody prawnicze i doradcze: adwokaci, notariusze, rzecznicy patentowi, biegli rewidenci, doradcy podatkowi, doradcy ds. ekonomii i biznesu, biegli księgowi, pełnomocnicy podatkowi.
• Zawody techniczno-naukowe: inżynierowie geodezyjni, inżynierowie, architekci, chemicy handlowi, piloci.
• Zawody medialne: dziennikarze, fotoreporterzy, tłumacze ustni, tłumacze pisemni.

(3) Osoby wykonujące wolne zawody mogą być również osobami wykonującymi podobny zawód, który jest porównywalny z wymienionymi zawodami katalogowymi pod względem działalności i wykształcenia. Wykaz wolnych zawodów w § 18 ust. 1 nr 1 EStG nie jest bowiem wyczerpujący. Ważne jest, aby działalność była wykonywana w sposób kierowniczy i na własną odpowiedzialność na podstawie własnej wiedzy fachowej. Dotyczy to na przykład następujących zawodów:

• Opiekunowie osób starszych, dietetycy, ergoterapeuci, podolodzy, logopedzi, ortoptyści, medyczni pedicurzyści, dyplomowani masażyści i masażyści leczniczy, medyczni kąpielarze, ratownicy medyczni, dentyści, położne, psycholodzy terapeuci, psychoterapeuci dzieci i młodzieży, doradcy IT, doradcy biznesowi.
• Inżynieria oprogramowania, praca jako administrator i opiekun sieci lub oprogramowania (orzeczenia BFH z 22.9.2009, VIII R 31/07, VIII R 63/06, VIII R 79/06).

(4) Działalności, które nie są uznawane za działalność w ramach wolnego zawodu i nie stanowią działalności gospodarczej, należą do innej działalności na własny rachunek. Cechą charakterystyczną jest również osobista praca. Jednak inna działalność na własny rachunek jest wykonywana raczej okazjonalnie i tylko wyjątkowo w sposób trwały (§ 18 ust. 1 nr 3 EStG):

• Wykonawcy testamentów, zarządcy majątku, członkowie rad nadzorczych, zarządcy nieruchomości, syndycy, powiernicy, opiekunowie, zarządcy spadku, mediatorzy, ankieterzy dla urzędów statystycznych, opiekunki dzienne, prawni opiekunowie i kuratorzy itp.

Rozróżnienie między działalnością gospodarczą a samozatrudnieniem jest często trudne, ponieważ na przykład w przypadku działalności w ramach wolnego zawodu zazwyczaj nie brakuje zamiaru zarobkowego. Wiele działalności spełnia zatem zarówno kryteria działalności w ramach wolnego zawodu, jak i działalności gospodarczej. W takich przypadkach decydującym kryterium jest praca umysłowa i twórcza, która jest najważniejsza w przypadku działalności w ramach wolnego zawodu.